Oleh: Bernard Saw

Walaupun mengekalkan kedudukan sebagai pengeluar minyak sawit kedua terbesar di dunia, industri sawit Malaysia terus bergelut dengan ancaman penyakit Ganoderma yang merangkumi penyakit reput pangkal batang.

Penyakit ini telah mengakibatkan kerugian tahunan mencecah berpuluh bilion ringgit, dengan anggaran terkininya pada tahun 2023 melebihi RM1.5 bilion.

Kesan destruktif penyakit ini dapat dilihat melalui pokok kelapa sawit matang yang tumbang akibat jangkitan teruk, mengakibatkan penurunan kecekapan pengeluaran dan keupayaan memperoleh hasil kebun.

Mekanisme Penularan

Menurut pegawai MPOB, Rashyeda, yang berkongsi  pengetahuan dalam Karnival "Real Strong" anjuran Industrial Universe, Ganoderma merupakan penyakit jangkitan melalui akar dengan tiga  mekanisme penularan utama. Statistik menunjukkan  bahawa pokok kelapa sawit yang dijangkiti boleh mengakibatkan kematian anak benih dalam  tempoh tiga bulan, manakala pokok matang mengalami pemendekan jangka hayat kepada hanya lima tahun. 

Walaupun Malaysia pengeluar minyak sawit kedua terbesar dunia, industri sawit masih bergelut dengan penyakit Ganoderma, kerugian mencecah berpuluh bilion ringgit setahun.

 

Apabila pokok melebihi sepuluh tahun, sistem akar yang menjalar dan saling bersentuhan menjadi  laluan utama penyebaran penyakit. 

Selain itu, patogen ini turut merebak melalui spora udara dan vektor serangga, menjadikan kawalan lebih kompleks. Tahap jangkitan diklasifikasikan berdasarkan kawasan reput: kurang 30% (ringan), 30-50% (sederhana), dan melebihi 50% (teruk).

Strategi Kawalan Berperingkat

Kunci kejayaan kawalan Ganoderma terletak pada pengesanan awal dan pengendalian berperingkat. Bagi anak benih atau jangkitan peringkat awal, cadangan utama adalah pembuangan serta-merta pokok dijangkiti diikuti prosedur nyahjangkit  menyeluruh.

Untuk pokok berusia lebih sepuluh tahun dengan jangkitan bawah 30%, penggunaan sebatian kimia boleh dipertimbangkan untuk merencat penyakit dan memanjangkan kitaran hayat pokok antara lima hingga sepuluh tahun. 

Pegawai MPOB Rashyeda kongsikan cara penyebaran penyakit Ganoderma dan strategi kawalan berperingkat.

 

Bagi ladang lama yang memerlukan penanaman semula atau melebihi 20 tahun, penebangan menyeluruh semasa penanaman semula merupakan pendekatan yang disarankan pihak berkuasa.

Pengurusan Sisa dan Amalan Berisiko

Di kawasan terjangkit, pokok perlu dicabut beserta akar dan digali lubang berukuran 1.5 meter bagi  semua dimensi. Sisa berpenyakit mesti dihancurkan dan dijemur di bawah cahaya matahari kerana kulat patogen mudah mati apabila terdedah kepada cahaya kuat. Langkah ini menghalang akar tinggal daripada menjangkiti tanaman baru. 

Rashyeda menekankan risiko amalan 'underplanting' di kalangan pekebun kecil, dimana anak pokok baru ditanam bersebelahan pokok sedia ada. 

Beliau berkongsi pengalaman dari ladang di Batu Pahat dimana kaedah ini mengakibatkan jangkitan berulang dalam tempoh dua hingga tiga tahun, memendekkan kitaran ekonomi 25 tahun yang dirancang dan mengakibatkan kerugian besar.

'Prosedur Operasi Standard Kawalan Penyakit Ganoderma' terbitan MPOB, sediakan panduan sistematik untuk pekebun, harga RM70.

 

Pokok kelapa sawit matang tumbang akibat jangkitan teruk kulat Ganoderma, menyebabkan kecekapan pengeluaran dan keupayaan memperoleh kawasan kebun menurun.

 

Penyelidikan dan Alternatif Masa Depan

Dengan pengurusan betul, kadar jangkitan semula boleh dikurangkan hampir 70%. Bagi kawasan pergunungan yang sukar akses jentera, alternatif  lain disediakan. 

MPOB giat menjalankan penyelidikan penggunaan spesies kulat tertentu untuk mempercepat proses pereputan pokok terjangkit, serta menggalakkan baja biologi khas selepas penanaman semula untuk mengurangkan risiko jangkitan.

Amalan Tidak Disarankan

Penggunaan mulsa tidak digalakkan di kawasan berisiko tinggi memandangkan serpihan kayu merupakan pembawa penyakit yang lebih jelas berbanding najis haiwan dalam baja. 

Bagi kawasan bekas jangkitan, tanaman famili berbeza seperti sayur-sayuran, pisang dan nanas tidak terjejas, manakala tanaman famili palma seperti kelapa masih berisiko jangkitan walaupun pada tahap tidak membimbangkan.

Penyakit reput batang dan penyakit reput pangkal batang dikategorikan sebagai penyakit utama kebun kelapa sawit, kesan berat terhadap hasil dan pendekkan jangka hayat pokok.

 

Masa Depan Pengurusan Ganoderma

Penukaran kebun kelapa kepada kelapa sawit mempunyai kadar jangkitan lebih tinggi, manakala getah menunjukkan tahap keterjangkitan yang lebih ringan. 

Sebagai panduan komprehensif, MPOB telah menerbitkan 'Prosedur Operasi Standard Kawalan Penyakit Ganoderma' dengan harga RM70,  menyediakan rangka kerja sistematik untuk pekebun menghadapi cabaran ini. 

Dengan pendekatan bersepadu dan kepatuhan kepada garis panduan saintifik, industri sawit negara berpotensi mengurangkan impak ekonomi negatif penyakit Ganoderma secara signifikan.