Wong Kum Loong ialah seorang petani generasi kedua yang menggunakan cangkul peninggalan bapanya untuk bertani secara senyap di tanah warisan keluarga. Hasilnya ialah tanaman pisang berangan (juga   dikenali sebagai pisang isi merah) yang subur dan berbuah lebat. Tandan-tandan pisang berangan yang gemuk dan kekuningan ini bukan sahaja menjadi makanan pengalas perut, malah turut beliaunggap sebagai buah kesihatan yang menyerlah di atas meja hidangan. 

Encik Wong Kum Loong, seorang petani berpengalaman lebih 20 tahun dalam penanaman pisang, berjaya menguruskan 2,000 pokok pisang Berangan secara bersendirian. Segala urusan kebun dari penanaman sehingga penuaian diuruskan seorang diri dengan penuh kesabaran dan ketekunan.

 

Mengurus 2,000 Pokok Pisang Seorang Diri

Wong Kum Loong dari Jerantut, Pahang telah berkecimpung dalam penanaman pisang selama lebih 20 tahun. Di atas tanah seluas 6 ekar, beliau mengusahakan 2,000 pokok pisang Berangan secara bersendirian dari awal penanaman sehingga ke proses penuaian - suatu usaha yang penuh cabaran. 

“Ketika pasaran tidak menggalakkan, saya terpaksa melakukan semuanya sendiri tanpa mengupah pekerja. Kuncinya adalah rajin bekerja,” kongsi Wong dengan tekad. 

Era keemasan industri pisang 20 tahun lalu telah berlalu. “Harga semasa hanya sekitar RM2.00 hingga RM2.20 sekilogram. Permintaan meningkat semasa hari-hari perayaan Cina, Tahun Baru Cina atau upacara keagamaan besar, tetapi biasanya agak perlahan. Terutama selepas Tahun Baru Cina, pasaran menjadi sangat lesu.” 

Bagi Wong, rahsia kejayaan dalam pertanian adalah ketekunan dan kesungguhan. “Apa jua   tanaman yang diusahakan, asalkan rajin dan tekun, kita pasti dapat hidup selesa. Kami sudah biasa dengan pasaran yang turun naik, jadi hadapi semuanya dengan sikap tenang.” 

Pembaikan Varieti Mempercepat Hasil

Walaupun ayahnya yang telah lanjut usia tidak lagi aktif dalam pertanian, beliau tetap memberi   dorongan kepada Wong Kum Loong untuk meneruskan legasi pertanian keluarga dengan   mengusahakan kebun buah seluas 6 ekar di Jerantut, Pahang yang kini ditanam sepenuhnya dengan pisang Berangan. 

Pisang Berangan memiliki keistimewaan tersendiri dengan isi yang lebih manis dan harum berbanding varieti lain.

 

“Pada tahun 1980-an, penanaman durian belum popular manakala sayur-sayuran memerlukan   pengalaman khusus. Pisang dan betik merupakan tanaman yang paling cepat memberikan pulangan, jadi kami memilih pisang,” jelas Wong mengenai permulaan usahanya. 

Wong memilih pisang Berangan kerana kelebihan utamanya - isinya yang lebih manis dan harum berbanding varieti lain, serta tempoh penanamannya yang singkat iaitu hanya 8 hingga 9 bulan sebelum boleh dituai. 

“Keuntungan utama tanaman pisang ialah kita dapat melihat hasil ekonomi dengan cepat. Setiap pokok yang mencapai tahap pengeluaran maksimum mampu menghasilkan 20 - 35 kilogram buah, yang sangat menguntungkan pasaran,” tambahnya. 

Menurut pengalamannya, sebelum era kemajuan teknologi, setiap pokok pisang hanya menghasilkan 10 hingga 20 kilogram. Varieti pisang Berangan yang ditanamnya kini telah melalui proses pembaikan genetik, menghasilkan tandan yang seragam saiznya dan boleh dituai dalam tempoh hanya 2 bulan untuk dipasarkan dengan pantas, mengelakkan kerugian. 

“Berbeza dengan pokok pisang tradisional yang tidak melalui proses pembaikan genetik, proses penuaian memakan masa sehingga 3 bulan. Ini menyebabkan buah sampai ke pasaran lewat sebulan, yang memberi kesan kepada aliran tunai,” jelas Wong mengenai kelebihan varieti moden yang diusahakannya. 

Peralihan daripada Pisang kepada Durian Duri Hitam

Wong Kum Loong mengakui bahawa ketika industri pisang masih menguntungkan suatu ketika dahulu, beliau mampu menggaji pekerja untuk membantu menguruskan kebunnya. Namun, dengan keadaan pasaran yang semakin lesu, beliau terpaksa mengurangkan skala penanaman dan mengendalikan segala kerja kebun secara bersendirian. Walaupun berat, langkah ini berjaya mengurangkan kos operasi dengan ketara, membantunya melalui fasa sukar ini. 

Pokok pisang mempunyai daya tahan yang kuat. Dengan pengurusan asas, hasil tuaian yang stabil dan berkualiti boleh diperoleh.

 

Walaupun pisang mempunyai kitaran penuaian yang lebih pantas berbanding durian, margin keuntungan yang rendah akibat harga pasaran yang tidak stabil telah mendorong Wong untuk mengubah strategi penanamannya. Beliau kini secara beransur-ansur mengubah pisang menjadi tanaman selingan sambil memulakan penanaman durian Duri Hitam. “Namun, pokok durian saya baru berusia dua tahun dan masih memerlukan masa sebelum boleh berbuah,” jelasnya. 

Kini, Wong menguruskan 300 hingga 400 pokok durian Duri Hitam di kawasan seluas kira-kira 10 ekar tanpa bantuan pekerja. Beliau berhasrat untuk mempertimbangkan pengambilan pekerja apabila pokok-pokok duriannya mula berbuah. 

Dengan pengetahuan mendalam tentang ciri-ciri pisang, Wong telah menanam beberapa pokok pisang Berangan di kebun durian barunya sebagai tanaman pelindung. Pokok pisang ini berfungsi untuk memberikan naungan dan perlindungan daripada hujan kepada anak-anak pokok durian, sekaligus mewujudkan persekitaran tumbesaran yang lebih baik. 

Selepas lebih lapan bulan mengamalkan sistem penanaman ini, Wong bukan sahaja berjaya menuai pisang Berangan yang berkualiti tinggi, malah pertumbuhan pokok duriannya juga   menunjukkan perkembangan yang memberangsangkan. Pendekatan bijak ini telah membuktikan keberkesanannya dalam mencapai pelbagai manfaat serentak. 

Pokok pisang Berangan mampu berhasil sehingga dua generasi, manakala pokok yang berkualiti tinggi mampu bertahan sehingga tiga generasi penanaman.

 

Asas Kukuh Menjamin Hasil Stabil

Musim tengkujuh di Pantai Timur yang sering disertai angin kencang dan hujan lebat pada akhir tahun kerap merobohkan pokok pisang yang sedang berbuah, mengakibatkan kerugian hasil. Namun begitu, majoriti daripada 2,000 pokok pisang Berangan di kebun Encik Wong Kum Loong tetap tumbuh dengan sihat. 

Encik Wong menjelaskan bahawa pisang merupakan buah yang memerlukan banyak air. Sistem saliran yang baik di kebun memastikan pokok mendapat bekalan air mencukupi untuk pertumbuhan optimum. 

Beliau menanam pisang Berangan di tanah hitam yang subur dengan menggunakan tahi ayam   sebagai baja utama, disertai dengan penggemburan tanah yang konsisten. “Pokok pisang mempunyai daya tahan yang kuat. Asalkan asas penjagaan dilakukan dengan betul, hasil yang stabil boleh diperoleh setiap tahun,” tegasnya. 

Ancaman utama kepada pokok pisang ialah kulat Foc TR4 yang menyerang sistem akar, menyekat bekalan air dan nutrien sehingga menyebabkan daun kering dan buah tidak dapat berkembang normal. “Kami kerap menggunakan rawatan antikulat untuk mencegah penyebaran patogen ini,” tambah Wong. 

Pokok pisang Berangan yang ditanamnya mampu menghasilkan sehingga dua generasi dengan dua kali tuaian setahun. Pokok yang berkualiti tinggi bahkan boleh bertahan hingga generasi   ketiga, memberikan pendapatan tambahan. Namun secara umum, kebanyakan pokok pisang hanya mampu bertahan sehingga generasi kedua dengan saiz buah yang lebih kecil berbanding pokok induk. 

“Untuk mendapatkan generasi ketiga, petani perlu melabur lebih banyak modal dan masa   dengan penjagaan rapi serta pembajaan mencukupi bagi memastikan kesihatan pokok,” jelasnya. 

Mengenai teknik penjagaan buah, Wong berkongsi: “Setiap tandan biasanya mempunyai 8-9 sikat pisang, tetapi saya akan kurangkannya kepada sekitar 6 sikat sahaja bagi menumpukan nutrien agar menghasilkan buah yang lebih besar dan berkualiti.” 

Walaupun setiap tandan pisang biasanya menghasilkan 8 hingga 9 sikat, Encik Wong mengamalkan teknik mengurangkannya kepada sekitar 6 sikat sahaja.

 

Pembungkusan Buah: Halang Monyet dan Serangga Perosak

Berhadapan dengan masalah gangguan monyet di kebunnya, Wong Kum Loong mengamalkan pendekatan yang unik. Walaupun menyedari kemampuan merosak primat-primat ini, beliau memilih untuk tidak menghalang mereka daripada memakan pisangnya. 

“Kita yang merosak habitat asal mereka untuk menanam pisang. Jika mereka ingin makan pisang untuk hidup, kami tidak akan menghalang,” jelas Wong dengan sikap toleransi yang mengagumkan. 

Namun begitu, beliau mengakui bahawa petani yang ingin mengelakkan kerosakan oleh monyet atau serangga perlu membungkus buah dalam tempoh 10 hari selepas pembentukan pisang. 

Wong mengakui bahawa pisang yang tidak dibungkus sebenarnya mempunyai rasa yang lebih enak dan asli. Namun realiti pasaran moden lebih mengutamakan penampilan buah yang sempurna tanpa kesan calar atau kerosakan. “Kami terpaksa mengorbankan sedikit kualiti rasa demi memenuhi permintaan pasaran,” akunya. 

Wong Kum Loong berpendapat bahawa walaupun bidang penanaman penuh dengan cabaran seperti perubahan cuaca dan gangguan luar, namun selagi tanaman dijaga dengan penuh perhatian, disiram dan dibaja dengan teliti,pokok buah-buahan akhirnya akan membalas usaha gigih para petani dengan hasil tuaian yang melimpah. Beliau juga percaya bahawa industri penanaman pisang masih mempunyai prospek yang cerah. 

Memandangkan pasaran lebih mengutamakan buah yang sempurna dari segi fizikal, pembungkusan buah perlu dilakukan dalam tempoh 10 hari selepas pembentukan buah bagi mengelakkan kerosakan akibat serangan serangga perosak atau gangguan daripada monyet.